Een deel van de tekst

1. Passage uit Langs Nieuwbouw (en hoe het vroeger was)

We roeien richting de Omval en zien voorbij de Berlagebrug aan stuurboord een groot wit gebouw

1 Rivierstaete

Rivierstaete, ook wel de apenrots genoemd, werd in 1973 gebouwd door bureau Maaskant, Van Dommelen, Kroos, Senf met H. van Herwerden. Zoveel namen voor een gebouw, dat moest wel groot machtsvertoon worden. Dat het gebouw zo massief overkomt en geen rekening lijkt te houden met de omgeving, heeft waarschijnlijk vooral te maken met de tijd waarin het is neergezet. Er zijn wel voorwaarden gesteld aan de maatvoering, maar daar kon omheen worden gewerkt met flinke oversteken en door het gebouw trapsgewijs te laten oplopen van vier naar acht verdiepingen. Maar het is ook een gigagebouw dat 150 meter diep de zijstraat insteekt.

Hoe het was

Rivierstaete verrees op het terrein van de oude Spijker Rijtuigenfabriek, een gebouw uit 1897 van A. van Gendt, die ook arbeiderswoningen bouwde in de achterliggende Trompenburgstraat. Een deel van de fabriek aan de Trompenburgstraat werd behouden en is door F. Dekeukeleire verbouwd tot sociale werkplaats.

Middenvoor bij de Omval de twee aan elkaar gekoppelde torens van het Waterleidinggebouw.

2 Het Waterleidinggebouw

De twee DWRtorens zoals ze heten - een afkorting van Dienst Waterbeheer Riolering - zijn ontworpen door Herman Herzberger. Ze vormen het hoofdgebouw van waterleiding, waterbeheer en riolering van Amsterdam tot en met de Gooi- en Vechtstreek. De rechter toren meet 58 meter en is vier meter hoger dan de linker. Ze hebben respectievelijk vijftien en veertien verdiepingen. Herzberger heeft gekozen voor twee torens in plaats van een gebouw om de hoeveelheid kantoorruimte die nodig was wat minder massaal te doen lijken. Met de bruggen tussen de torens heeft hij  duidelijk willen maken dat het gebouw organisch en organisatorisch een eenheid is. Op de achtste en negende verdieping wordt dat nog eens extra benadrukt. Die verdiepingen vormen het hart van het gebouw. Daar ontmoeten mensen elkaar in het restaurant, het cafe of de congreshal. Volgens Herzberger is vandaar het uitzicht het mooist. Ook van buitenaf vindt hij dat het mooiste stuk, vooral als ’s avonds alles verlicht is.
Het gebouw heeft geen pilaren maar schuine steunen die van buitenaf goed te zien zijn. De torens hebben een rechte kant en zijn verder rond. Wie over de Amstel vaart, ziet daardoor steeds een ander beeld van de twee torens ten opzichte van elkaar. De entree verdween onder het grasdak dat doorloopt tot bijna in het water.

Hoe het was
Het terrein waarop het nieuwe kantoor van DWR is gevestigd, was een onbebouwd opslagterrein van de dienst. Het is een voor het publiek ontoegankelijk terrein, waarop ook de watertoren aan de Spaklerweg staat. Als deze watertoren precies in een lijn ligt met de punt van de laatste ark voor de Omval, heb je de ideale lijn om zonder om te kijken een van de bruggaten van de Berlagebrug te nemen. Handig voor skiffeurs en ongestuurde tweeën. Misschien een verrassing, maar de watertoren is geen watertoren. De toren was de spil in de gaswinning van de Zuidergasfabriek die hier stond. Die fabriek werd begin 1900 gebouwd zodat de gasvoorziening kon worden uitgebreid met stadsgas. Tot die tijd werd dat alleen geleverd door de Wester- en de Oostergasfabriek (de huidige Verhey-sporthal). In 1911 kwamen fabriek en toren gereed.  De toren bevatte ammoniak, grondwater en Amstelwater, allemaal nodig voor het branden en vervolgens blussen van de kolen voor de gasproductie. De toren heeft gewerkt tot 1975. Toen verdween het stadsgas om plaats te maken voor aardgas. Op miraculeuze wijze hebben enkele oud-werknemers van de gasfabriek sloop van de toren weten te voorkomen. Ze hebben ervoor gezorgd dat de toren en enkele bijbehorende panden nu op de lijst van industrieel erfgoed staan.

Eind tekstvoorbeeld

Een deel van de tekst

Passage uit Langs de Amsterdamse School
We vertrekken van De Hoop richting Ouderkerk en varen aan stuurboordzijde langs de Amsteldijk. We nemen het eerste vaarwater aan stuurboord, het Amstelkanaal.
1 In het pand van De Hoop zijn twee elementen terug te vinden die afkomstig zijn van het vorige clubgebouw dat was ontworpen door de Amsterdamse Schoolarchitect M. de Klerk. Dat gebouw werd in 1944 op last van de Duitsers afgebroken omdat het in het schootsveld zou liggen. Die onderdelen zijn de ankerdeuren bij de hoofdingang en de met lood beklede wherrypunt aan de kant van de Amstel. Ze liggen nu tijdelijk opgeslagen in verband met de renovatie.

2 Varend op de Amstel zien we aan stuurboordzijde de eerste woonblokken die horen bij deze toertocht. Het zijn de twee woonblokken vóór de hoek met de Jozef Israelskade. De huizenrij loopt door langs de kade tot de derde zijstraat (Diamantstraat).
Deze huizen zijn gebouwd in een latere fase van de Amsterdamse School, in een niet meer zo uitbundige stijl. Meestal zijn de kozijnen wit maar hier zijn ze geel met groen. De huizenblokken lijken op een burcht door de grote hoeveelheid steen in vergelijking met de onopvallende ramen. Architect Van Epen besteedde veel aandacht aan de lichtinval. Na de renovatie zijn de roeden in de ramen niet herplaatst. Let op de verwerking van de brievenbussen in de gevel, het smeedijzeren hek bij de ingang van de huizen en de smeedijzeren hijsbalken.

We varen nu op het Amstelkanaal met aan stuurboord de Jozef Israelskade. We varen door tot een vijfsprong op het water.

Eind tekstvoorbeeld

Een deel van de tekst

Passage uit Langs woonboten, arken en scharken.

Het tweede vaarwater aan stuurboord inslaan, de Bilderdijkgracht.
Tussen Jacob van Lennepkade en Kinkerstraat
11.

Aan bakboord een voormalige dekschuit. De witte opbouw met vierkante en ronde ramen is later toegevoegd, dus ook dit is een schark.

12.
Net vóór de brug aan bakboord de Mondriaanark Ook een model schoenendoos, maar origineel beschilderd. Het ontwerp van het interieur en de beschildering zijn van de eigenaar.
De ark is in 1997 op een werf gebouwd en is iets hoger dan de meeste buren. Gevolg was dat hij niet onder de bruggen door kon. Om hem toch op zijn ligplaats te krijgen, zijn tonnen gevuld met water in de bak gezet, zodat de ark wat lager lag.

Eind tekstvoorbeeld

Een deel van de tekst

Passage uit Langs vier eeuwen bouwgeschiedenis

19 Aan bakboord de beroemde tête à tête-balkonnetjes van T. van Gendt.

Aan het eind van de Egelantiersgracht gaan we aan stuurboord de Lijnbaansgracht op.
De Lijnbaansgracht (Baangracht) liep oorspronkelijk van de Brouwersgracht tot aan de Reguliersgracht, vlak bij de Amstel. Hij diende om de watercirculatie in de Jordaan te reguleren. De naam is ontleend aan de vele touwslagerijen die hier gevestigd waren.

Tussen Egelantiersgracht en Westerstraat
20 Aan stuurboord op de hoek nieuwbouw. Dit is het eerste blok huizen dat in de vorige eeuw is gebouwd in het kader van de stadsvernieuwing van de Jordaan. Na het opstellen van een schetsplan in 1968 waarin werd voorgesteld om grote delen van het verpauperde stadsdeel te slopen, ontstond de Aktiegroep Jordaan. Uiteindelijk werd het schetsplan in 1972 verworpen. Er kwam een nieuw bestemmingsplan dat uitging van het oorspronkelijke stratenplan van de Jordaan en van de bescherming van het historische karakter.

Tussen Westerstraat en Willemsstraat
Stuur opgelet! Voorzichtig varen want op sommige stukken is het water erg smal en moeten de riemen even ingetrokken worden of langszij gehouden.
21 Aan stuurboord op nummer 61 een oud bedrijfspand met daarop de naam M. Drent.

22 Aan bakboord nieuwbouw met tegenover de Gieterstraat glas-in-loodramen van striptekenaar Joost Swarte. Architect is Hans Hagenbeek. Het project bestaat uit twee gebouwen met strakke wanden aan de straatkant. Verschillen zijn er in de kleuren van de roodbruine baksteen en raambreedtes. In het gebouw is een woongroep voor ouderen. Joost Swarte ontwierp 34 glas-in-loodramen, met humoristische situaties waarin binnen en buiten in elkaar overlopen en het onmogelijke mogelijk wordt gemaakt. Het raam aan de waterkant is gemaakt in het trappenhuis van de woongroep en is tien meter hoog en twee meter breed. We zien dieren en planten die binnen leven en van buitenaf bedreigd worden door de mens.